Centawa słynie ze źródeł rzeki Jemielnicy/Chrząstawy/ oraz z przepięknej gotyckiej świątyni. Najstarsza wzmianka o istnieniu wioski pochodzi z 1253 roku. Według akt wizytacyjnych z 1679 roku parafia w Centawie została utworzona w 1253 roku i obejmowała swym zasięgiem trzy wsie: Centawę, Błotnicę i Warmątowice. Kolejna wzmianka z 21 marca 1350 r. mówiła o tym, że Lassota de Czantawa był świadkiem w pewnym procesie. W XV wiecznych dokumentach pojawiają się następujące nazwy wioski: Czanto, Czentaw, Centhow i Centowe. Pochodzenie nazwy wsi jest niejasne. Jedni przypisują je dawnym właścicielom a głównie Jerzemu Centawskiemu, inni jemielnickim Cystersom, którzy mieli odmawiać w czasie drogi do Centawy centus ave czyli sto Zdrowaś Mario. W 1936 r. wprowadzono nazwę Haldenau a w 1945 r. Centawa.
W Urbarzu Toszka z 1534 r. odnotowano:”Gmina musi raz w roku ciąć zboże, oprócz tego mieszkańcy muszą nosić listy do Opola, Strzelec, Pyskowic i Sławięcic. Niektórzy muszą zwozić siano, drzewo, kupić pole i je obrobić”. Wśród właścicieli Centawy byli katolicy i protestanci m.in. Centawscy, Posadowscy i Wenerowie. Sądownictwo we wsi należało do właściciela i do ławy wiejskiej. W 1420 r. proboszczem był ksiądz Marcin. W latach 1585 –1586 dokonano renowacji budynku kościelnego o czym świadczą daty umieszczone na suficie w kościele. Wspomniany sufit ma kształt kasetonów i jest unikalnym zabytkiem sztuki renesansowej na Śląsku. W 1685 r. istniała w Centawie drewniana szkoła, która składała się z dwóch izb. Chodziły do niej dzieci z Centawy, Warmątowic i Błotnicy. Szkoła istniała do 1835 r. gdy została zastąpiona przez szkołę z cegły krytą gontem.
Na początku XIX wieku w Centawie mieszkały 353 osoby, w połowie stulecia było ich 506 a pod koniec wieku 587. W 1804 r. we wsi mieszkało 16 gospodarzy, 11 zagrodników, 5 chałupników i 1 młynarz. W 1830 roku hr. Posadowski miał w Centawie na Kuźni piec hutniczy przy którym pracowało 10 robotników. Produkowali oni żelazo w ilości 600 cetnarów. Do produkcji używali miejscowych rud darniowych. Huta z kuźnią okazała się nierentowna i około 1840 r. została zamknięta. Sąsiadujący z nią tartak funkcjonował jeszcze przez wiele lat. Po hucie została nazwa Kuźnia oraz młot w herbie Centawy. W 1845 r. we wsi było 60 domów i 382 mieszkańców w tym ewangelik i 3 Żydów. Na polach uprawiano żyto, ziemniaki i łubin a w licznych stawach hodowano z powodzeniem ryby. Na rzece działały 2 młyny i tartak. Do Centawy należał też przysiółek Opaleniec na miejscu którego do XVII wieku była wieś Łagiewnik. W 1861 r. wioska należała do okręgu policyjnego we Warmątowicach. Obszar Centawy wynosił 868 ha. Znajdowały się tu 64 domy, gospoda i szkoła. W 1872 r. policja doprowadziła do zamknięcia kościoła, który groził zawaleniem. Gruntowny remont przeprowadzono za zgodą ministerstwa w latach 1886 – 1888. Na czele wsi w 1891 r. stał Szymon Wyrwol. W 1896 r. we wsi mieszkały 477 osoby a na folwarku 35. Do szkoły chodziło wtedy 188 dzieci katolickich i 1 ewangelik.
